Ενδιαφέρον
σπηλαιολογικό παρουσιάζει η περιοχή
του φαραγγιού των Βοριζίων στην οποία,
εκτός από μεγάλο αριθμό σπηλαιοβαράθρων,
υπάρχει το μεγαλύτερο φυσικό σπήλαιο
του Δήμου Ζαρού που είναι “Της Γριάς ο
Σπήλιος” με ενδιαφέροντα σπηλαιολογικό
διάκοσμο. Το σπήλαιο το οποίο εξερευνήθηκε
μόλις πρόσφατα βρίσκεται στη δυτική
πλαγιά της βόρειας εξόδου του φαραγγιού
και γειτνιάζει με την περιοχή στην οποία
βρίσκεται το φημισμένο Καμαραϊκό Σπήλαιο
το οποίο διοικητικά υπάγεται στην πρώην
κοινότητα Καμαρών, (ανήκει στο Δήμο
Τυμπακίου) που είναι ένα από τα σπουδαιότερα
λατρευτικά σπήλαια της Κρήτης και
ανακαλύφθηκε το 1890. Στο εσωτερικό του
κατά την διάρκεια των ανασκαφών που
διενεργήθηκαν από την Ιταλική αρχαιολογική
Σχολή το 1894 και 1904 και αργότερα από την
Αγγλική Σχολή το 1913, ανακαλύφθηκαν τα
λεγόμενα Καμαραϊκά αγγεία. Πρόκειται
για κεραμική εκπληκτικής τεχνικής και
αισθητικής αξίας, με πολύ λεπτό κέλυφος
και πολύχρωμες διακοσμήσεις.
Από την αρχαιολογική
έρευνα προκύπτει ότι το σπήλαιο
κατοικήθηκε ήδη από το 3000 π.Χ. ενώ με τά
το 2000 π.Χ. χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος
λατρείας σε συνδυασμό ίσως με το άλλο
σημαντικό λατρευτικό σπήλαιο του
Ψηλορείτη το Ιδαίον Άντρο στη δυτική
πλαγιά του οροπεδίου της Νίδας σε μικρή
απόσταση από το Καμαραϊκό σπήλαιο.
Εντυπωσιακός
επίσης είναι ο σπηλαιώδης σχηματισμός
ο οποίος βρίσκεται στην δυτική πλαγιά
του δάσους του Ρούβα στην αρχή του μικρού
φαραγγιού και πάνω από το ορειβατικό
μονοπάτι F4 που
οδηγεί από τη θέση “Δύο Πρίνοι” του
Ρούβα στη θέση “Αμουδάρα”.
Πρόκειται
για μια σπηλαιοροφή διαστάσεων περίπου
40x30 μέτρων
με μέγιστο ύψος που ξεπερνά τα 20 μέτρα
που οι ντόπιοι ονομάζουν “Σπηλιάρα”
και προσφέρει μια εκπληκτική θέα προς
το δάσος και τη κοιλάδα του Ρούβα.
Λαβύρινθος
Τα σημαντικότερα
όμως σπήλαια της περιοχής του Δήμου
Ζαρού είναι ο Λαβύρινθος και ο μικρός
Λαβύρινθος. Πρόκειται για δύο τεχνητά
σπήλαια, μνημεία σημαντικά όχι μόνο για
το Δήμο Ζαρού αλλά και για την Κρήτη.
Υπήρξαν λατομεία της αρχαίας Γόρτυνας
και βρίσκονται στη νότια και βόρεια
πλευρά του ομαλού λόφου νότια από το
χωριό Μορώνι.
Το σπήλαιο του
Λαβυρίνθου με την είσοδο του στη νότια
πλευρά του λόφου αποτελείται από ένα
σύνολο τεχνητών στοών οι οποίες
δημιουργούν ένα πολύπλοκο δίκτυο
διαδρομών συνολικού μήκους 2.500 μέτρων.
Κατα μήκος των στοών υπάρχει μεγάλος
αριθμός λαξευτών θαλάμων με τοίχους
και κολώνες τεράστιων διαστάσεων. Σε
πολλές αίθουσες διακρίνονται ίχνη και
αναφορές παρουσίας περιηγητών και
επισκεπτών από τον 15ο αιώνα μ.Χ..
Τα διάσπαρτα
ίχνη κεραμικής και λύχνων ρωμαϊκής
περιόδου βεβαιώνουνν με σιγουριά τη
χρήση του σπηλαίου από την αρχαιότητα.
Ο γνωστός μύθος
του Λαβύρινθου περιλαμβάνει πολλές και
σημαντικές πτυχές που επιβιώνουν μέχρι
και σήμερα μέσα στις μυθολογικές
φιλολογικές ιστορίες και αρχαιολογικές
πηγές.
Από την αρχαιότητα
έως και σήμερα ο μύθος του Λαβύρινθου
δεν έπαψε ποτέ να τροφοδοτεί την
καλλιτεχνική έκφραση, εμπνέοντας
μεγάλους καλλιτέχνες και δημιουργούς.
Κατά τον 2ο
παγκόσμιο πόλεμο στη διάρκεια της
χιτλερικής κατοχής της Κρήτης, ο
Λαβύρινθος μετατράπηκε σε αποθήκη
πυρομαχικών. Κατά την αποχώρησή τους
το 1945 οι γερμανοί ανατίναξαν την είσοδο
του σπηλαίου με μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών
με αποτέλεσμα να προκαλέσουν εκτεταμένες
ζημιές στο σύνολο σχεδόν του σπηλαίου
και καταπτώσεις της οροφής σε πολλά
σημεία. Μετά τον πόλεμο έγινε προσπάθεια
διάνοιξης της εισόδου και καθαρισμός
του σπηλαίου από τα πυρομαχικά τα οποία
δε απομακρύνθηκαν στο σύνολό τους.
Πολλοί νέοι
άνθρωποι από την γύρω περιοχή έχασαν
την ζωή τους στην προσπάθεια αναζήτησης
πυρομαχικών πληρώνοντας φόρο “αίματος”
στο πνεύμα του Μινώταυρου του αιωνίου
Μύθου. Τα τελευταία χρόνια ο Δήμος Ζαρού σε συνεργασία με άλλους φορείς της περιοχής καταβάλει προσπάθεια για την ανάδειξη και αξιοποίηση του σπηλαίου το οποίο προς το παρόν παραμένει κλειστό για λόγους ασφαλείας. Ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια ιδέα του Λαβύρινθου εάν επισκεφτεί το Μικρό Λαβύρινθο που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του λόφου. Η πρόσβαση γίνεται ακολουθώντας τον επαρχιακό δρόμο νότια από το Μορώνι προς Πλουτή. Σε 1.5 km από τον οικισμό υπάρχει δεξιά διακλάδωση με βατό χωμάτινο δρόμο ο οποίος μετά από 600 περίπου μέτρα διακλαδίζει αριστερά στην πλαγιά του λόφου όπου βρίσκεται η είσοδός του, στο βάθος του μικρού πλατώματος που χρησιμεύει σαν χώρος στάθμευσης. Η παράδοση λέει ότι ο Μικρός Λαβύρινθος επικοινωνεί με το Λαβύρινθο μέσα από μυστικές στοές , κάτι που πιθανόν να συμβαίνει αν λάβουμε υπόψη μας την μικρή απόσταση που χωρίζει τα δύο σπήλαια αλλά και την ύπαρξη μεγάλων τμημάτων που έχουν αποκλειστεί από τις καταπτώσεις.
Ο μικρός λαβύρινθος συνολικού βάθους 120 μέτρων αποτελεί μια μικρογραφία του Λαβύρινθου σε ό,τι αφορά όλα τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και τον τρόπο διαμόρφωσής του.
Πηγή: Τουριστικός Οδηγός Ζαρού
